Różański - Siódmaczek leśny – Trientalis europaea Linne jako cenne pulmonalium et dermaticum.

[DajanaG]

Siódmaczek leśny – Trientalis europaea Linne jako cenne pulmonalium et dermaticum.

Siódmaczek leśny – Trientalis europaea Linne (niem. Siebenstern; fr. Trientalis d’Europe; ital. Trientalis; retorom. Trientala europeica) nalezy do rodziny pierwiosnkowatych – Primulaceae. Uważany jest powszechnie za roślinę pospolitą, ale tak nie jest. Na niżu czasem w jednych lasach występuje masowo, ale w innych na próżno go szukać. W górach i na pogórzu jest rozpowszechniony, ale nie pospolity. Może być uprawiany w zadrzewieniach, na glebach wilgotnych. Łatwo rozmnaża się z nasion i  z rozłogów. W Szwajcarii bardzo rzadka roślina.

Roślina wieloletnia, mająca różną wysokość, od 5 do 20 cm. Łodyga dołem naga lub skąpo ulistniona (listki dołem drobne, zasychające i opadające); wyżej jest 2-3 liście drobne, a na szczycie 5-7 eliptycznych liści dużych, całobrzegich. Kwiaty 7-krotne, gwiazdkowate, białe, choć płatki u nasady są żółtawe lub żółte. Kwiaty mają 7 płatków, 7 pręcików, 7 działek kielicha. Owoc to torebka pękająca 7 klapami. Kwitnie od maja do czerwca.

Siódmaczek jest bardzo cenną rośliną leczniczą. Należy do pewnych w działaniu i moich ulubionych środków. Sporadycznie opisywana jako zioło. Surowcem jest kwitnące ziele lub kłącze siódmaczka – Herba Trientalidis. Kłącze może być pozyskiwane wtedy co ziele. Surowce suszyć w ciemnym miejscu, przewiewnym, w temp. do 40 stopni C, jedynie kłącza można podsuszyć w piekarniku w temp. do 50 stopni C.

Siódmaczek należy do ziół saponinowych. Może zastąpić Smilax (Sarsaparilla), mydlnicę, pierwiosnek, tojeść, kurzyślad, krzyżownicę, mydłokę i jukę. Zawiera saponiny triterpenowe, saponiny sterydowe, flawonoidy, fenolokwasy i fitosterole.

Działanie fitofarmakologiczne: sekretolityczne, mukolityczne, przeciwzapalne, silnie antyseptyczne, mocno moczopędne, przeciwreumatyczne, czyszczące krew (odtruwające). W większych dawkach działa rozwalniająco i wymiotnie. Wyciągi z siódmaczka już po 20-30 dniach regularnego stosowania dają wyraźną poprawę przy chorobach alergicznych, astmie, chorobach reumatycznych, przewlekłych nieżytach i infekcjach układu oddechowego, przy zastojach żółci, obrzękach wskutek nagromadzenia chlorku sodu i wody oraz stanach zapalnych układu rozrodczego. Siódmaczek powinien być polecany przy zespole policystycznych jajników, endometriozie, zapaleniu jajników i jajowodów, zapaleniu gruczołu krokowego i jąder, zapaleniu pęcherza moczowego oraz artretyzmie i reumatyzmie. Saponiny sterydowe i trójterpenowe siódmaczka hamują stany zapalne skóry, błon śluzowych, kości, stawów; hamują odczyny autoimmunologiczne. Siódmaczek zawiera inhibitory dekarboksylacji aminokwasów, procesów gnilnych i fermentacyjnych. Zmniejsza wytwarzanie gazów (metan, siarkowodór), amin w jelicie grubym (skatolu, putrescyny, indolu, kadaweryny), przez co ochrania jelito grube i wątrobę przed szkodliwym wpływem tych związków. Może dzięki temu minimalizować ryzyko wystąpienia raka jelita grubego. Wiąże aminy, nitrozaminy, mikotoksyny i liczne ksenobiotyki. Wzmaga wydalanie szkodliwych metabolitów z ustroju. Nasila diurezę. Na niektóre osoby działa z lekka rozwalniająco bowiem pobudza perystaltykę jelit i wydzielanie soków trawiennych, żółci i śluzu.

Siódmaczek to swoistego rodzaju naturalna alternatywa dla leków sterydowych. Hamuje bowiem odczyny zapalne, uwalnianie histaminy, leukotrienów i prostaglandyn. Stabilizuje komórki tuczne, a przy tym hamuje odczyny immunologiczne. Dlatego w przebiegu infekcji siódmaczek należy łączyć z ziołami fitoncydowymi (np. bluszcz, eukaliptus, sandałowiec, mirra, podagrycznik, barszcz zwyczajny, anyż, majeranek, krwawnik, kardamon, jałowiec, świerk, jodła, olejek herbaciany) o działaniu przeciwdrobnoustrojowym. W medycynie od dawna łączy się sterydy z substancjami przeciwbakteryjnymi i przeciwgrzybiczymi, np. hydrokortyzon lub lorinden łączy się z antybiotykami, dziegciem lub fungistatykami. Tak samo w zielarstwie przy leczeniu infekcji połączonych z nasilonymi objawami zapalnymi możemy zastosować zioło saponinowo-sterydowe (tojeść, juka, kozieradka, czworolist, psianka słodkogórz, krzyżownica, smilax, fiołek wonny) z ziołem antybakteryjnym, pierwotniakobójczym i grzybobójczym oraz fungistatycznym.

Siódmaczek zmniejsza obrzęki stawów i obrzęki zastoinowe spowodowane niewydolnością sercowo-nerkową oraz zastojem limfy. Prawdopodobnie czyni to przez wpływ przeciwrodnikowy, przeciwzapalny, zwiększający wydalanie chlorku sodu, kwasu moczowego, mocznika i wody oraz przez stymulowanie naczyń limfatycznych. Rozszerza oskrzela, upłynnia zalegającą wydzielinę ropną i śluzową w drogach oddechowych.

Zmniejsza obrzęk gruczołu krokowego.

Wskazania: reumatyzm, artretyzm, choroby autoimmunologiczne układowe i skórne (łuszczyca, pęcherzyca, ziarnica, choroba Hashimoto); duże ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego; obrzęk i przerost gruczołu krokowego; zapalenie jąder i jajników, zapalenie macicy, w tym endometrioza, jajniki policystyczne; stany alergiczne skóry i układowe; obrzęki, zastoje limfy; zatrucia; zastoje żółci; stany zapalne układu oddechowego.

Zewnętrznie (przemywanie, okłady, płukanki): stany zapalne skóry, atopowe zapalenie skóry, dermatozy, łojotok skóry i włosów; tendencje do zaskórników i cellulitis, skóra mało elastyczna, zapalenie zmieniona, podrażniona; stany zapalne oczu (ropne); stany zapalne narządów płciowych; rany suche, ropiejące, trudne do oczyszczenia (zestrupiałe) – okłady.

Przeciwwskazania: ciąża, laktacja.

Działania uboczne: nudności, częstomocz, rozwolnienie, ból brzucha.

W dużych dawkach siódmaczek wywołuje wymioty!

Preparaty i dawkowanie:

Napar – Infusum Trientalidis: 2 łyżki ziela rozdrobnionego lub 1 łyżkę kłączy zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić na 20 minut, przecedzić. 100 ml 3-4 razy dziennie. W razie nudności zmniejszyć dawkę.

Odwar – Decoctum Trientalidis: 2 łyżki ziela lub 1 łyżkę kłączy rozdrobnionych zalać 1 szklanka wody, doprowadzić do wrzenia, potem zagotowania na małym ogniu; gotować 20 minut pod częściowym przykryciem; odstawić na 20 minut, przecedzić. Przepłukać pozostałość niewielką ilością wody i dopełnić odwar do brakującej objętości 200 ml. Wypić w ciągu dnia małymi porcjami. Stosować również do okładów i przemywania. Można odwar gotować tak długo, aż odparuje do połowy objętości (100 ml), po czym ciepły (nie gorący!) odwar wymieszać z olejem rokitnikowym 25 ml, tranem 20 ml, olejem konopnym, z lnianki lub lnianym 20 ml oraz z ciepłym sadłem z borsuka lub świstaka 25 ml. Następnie dodać olejek sandałowy naturalny 1 ml, olejek herbaciany 1 ml, nalewkę arnikową 13 ml, wymieszać wszystko razem. Stosować do okładania i masażu obrzękniętych miejsc, obszarów reumatycznie/artretycznie zmienionych, do okładania ran i odleżyn oraz opornych na leczenie stanów zapalnych/wypryskowych skóry.

Vinum Trientalidis:  100 g suchego ziela lub kłącza zalać 500-700 ml wina czerwonego wytrwanego; doprowadzić na malutkim ogniu do zagotowania, odstawić pod przykryciem na 20 minut, potem przelać do słoja całość i zamknąć. Codziennie mieszać. Po 7 dniach przefiltrować. 50 ml wina pić codziennie przez tydzień. Po 7 dniach wznowić przyjmowanie. Potem dłuższa przerwa. Powtarzać  taką kurację co 1 kwartał.