Różański - Nowe sprzeczne wyniki badań na temat głowienki pospolitej – Prunella vulgaris L.

[DajanaG]

Nowe sprzeczne wyniki badań na temat głowienki pospolitej – Prunella vulgaris L.

Głowienka pospolita – Prunella vulgaris Linne, z rodziny wargowych (jasnotowatych) Labiatae (Lamiaceae) wykazuje działanie antybakteryjne, jednakże, jeżeli chodzi o działanie na układ immunologiczny trwają nadal kontrowersje. Jedni autorzy uważają, że wyciągi z głowienki wpływają immunostymulująco, bowiem wpływają na podniesienie poziomu białka indukującego syntazę tlenku azotu NO oraz zwiększają poziom TNF-alfa (czynnik martwiczy nowotworów, Tumor Necrosis Factor) w makrofagach. Jednocześnie inni autorzy raportują działanie immunosupresyjne wyciągów etanolowych z głowienki, bowiem obserwowano u zwierząt (myszy) spadek poziomu przeciwciał i ograniczenie aktywacji mitogenów splenocytów. Jest to roślina rozpowszechniona na łąkach i pastwiskach na terenie całej Polski. Nim jednak ten spór zostanie rozstrzygnięty spójrzmy na dawne zastosowanie głowienki.

Głowienka pospolita (niem. Kleine Braunelle) zawiera garbniki (ok. 5%), goryczki, żywicę, olejek eteryczny; olej tłusty olej oraz śluzy w nasionach. Istotne jest wykrycie flawonoidów (rutyna), saponin triterpenowych (w tym pochodne kwasu ursolowego i oleanolowego) i fenolokwasów (ferulowy, kawowy, p-kumarowy).  W medycynie ludowej wodne i alkoholowe wyciągi z głowienki są stosowane w leczeniu nieżytów i stanów zapalnych płuc i oskrzeli, ponadto nieżytów żołądka i jelit ( w tym biegunki). Rozluźniają zalegający śluz w drogach oddechowych, hamują rozwój bakterii, rozszerzają oskrzela, udrażniają układ żółciowy, wpływają żółciopędnie. Kwas ferulowy i kawowy działa antyseptycznie i ochronnie na miąższ wątroby.  Kwas ferulowy zapobiega zakrzepom i zatorom, ponadto hamuje stany zapalne. Kwas ursolowy działa przeciwmiażdżycowo, przeciwzapalnie i antynowotworowo. Kwas oleanolowy ochrania miąższ wątroby przed uszkodzeniem chemicznym.

Napar z ziela głowienki – Infusum Prunellae: 1-2 łyżki surowca na szklankę wrzącej wody; pić 4 razy dziennie po 1/2 szklanki.

Nalewka z ziela głowienki – Tinctura Prunellae: 1 część świeżego lub suchego surowca na 5 części alkoholu 45-50-60%; po tygodniu można przefiltrować. Zażywać doustnie po 5-10 ml 3-4 razy dziennie przy kaszlu, chrypce i zaflegmieniu płuc.

Świeże ziele (papka), macerat ze świeżego ziela na wodzie przegotowanej – pobudza gojenie ran i opornych wyprysków, w tym atopowego zapalenia skóry.

Ziele głowienki – Herba Prunellae należy zbierać w czasie kwitnienia.

W chińskiej medycynie tradycyjnej Prunellae spica (Brunellae Flos et fructus), czyli szczyty pędów z kwiatami i owocami, Xiakucao (kwitnące i owocujące wierzchołki) głowienki – Prunella vulgaris L.: miejsce działania – oczy i głowa, kierunek działania – wątroba (Yang). Region działania (układ funkcjonalny): wątroba, pęcherzyk żółciowy, płuca.

Wskazania w tradycyjnej medycynie chińskiej: bóle głowy, zawroty głowy, stany zapalne (obrzęk, opuchnięcie) oczu, tłuszczaki, zastoje w układzie żółciowym.

Dawka dzienna sproszkowanego surowca: 9-15 g. Gotować surowiec w wodzie przez 10 minut.  Najczęściej zalecana dawka 2,5-3 g 3-4 razy dziennie, każdą porcję surowca gotować 10 minut, np. w 150 ml wody, po czym przyjmować doustnie.