Różański - Bidens – uczep raz jeszcze. Uczep jako hydragogum, uragogum et antiphlogisticum urologicum.

[DajanaG]

Bidens – uczep raz jeszcze. Uczep jako hydragogum, uragogum et antiphlogisticum urologicum.

O uczepie – Bidens pisałem w 2009 r.: https://rozanski.li/?p=931, dziś ponownie wrócę do tej rośliny leczniczej, bardzo rzadko stosowanej.

W Polsce występuje kilka gatunków uczepu – Bidens:

1. Uczep trójlistkowy – Bidens tripartita L. (syn. Bidens cannabina)

2. Uczep amerykański – Bidens frondosa L. = Bidens melanocarpa Wieg.

3. Uczep owłosiony – Bidens pilosa L.

4. Uczep zwisły – Bidens cernua L.

5. Uczep zwodniczy – Bidens connata Muhl. ex Willd.

6. Uczep śląski – Bidens radiata Thuill.

W Szwajcarii można spotkać dodatkowo gatunki: Bidens subalternans DC i Bidens bipinnata L.

Poszczególne gatunki uczepu mogą krzyżować się ze sobą. Tworzą odmiany regionalne, a nawet terenowe. Nie zawsze występują przy zbiornikach i ciekach wodnych, można je również spotkać w ogrodach suchych, choć wtedy osiągają mniejsze rozmiary, ale wcześniej owocują. Należą do rodziny złożonych = astrowatych – Compositae = Asteraceae. Wszystkie można stosować do celów leczniczych.

Surowcem jest świeże lub suche ziele uczepu – Herba Bidentis, przy czym warto grube łodygi odrzucać i pozyskiwać liście oraz wierzchołki pędów. Bardzo wartościowe są kwiaty (koszyczki kwiatowe) oraz owoce uczepu – Anthodium, Fructus Bidentis, bowiem zawierają więcej olejku eterycznego niż liście. Jest to jednak surowiec kłopotliwy w zbieraniu i dlatego, gdyby znalazł się w sprzedaży, z pewnością byłby bardzo drogi. Ziele, jak i same kwiaty trzeba suszyć w przewiewnym miejscu, nie zgniatać, najlepiej w półmroku. Składniki czynne uczepu są wrażliwe na działanie światła i wysoką temperaturę podczas suszenia. Rozdrabniać tuż przed przygotowaniem leku. Przechowywać w szczelnych pojemnikach.

Składniki uczepu nie są do końca zbadane. Wiadomo, że zawiera olejek eteryczny, poliacetyleny, laktony seskwiterpenowe, poliiny, znaczne ilości witaminy C (100-170 mg/100 g maceratu), garbniki, gorycze, karoten, flawonoidy, w tym luteolinę i kwercetynę.

Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi z suchego i świeżego ziela, kwiatów i owoców niewątpliwie wzmagają wydzielanie moczu, a wraz z nim szkodliwych produktów przemiany materii i chlorku sodu. Uczep dobitnie działa przeciwzapalnie i ochronnie na nerki. Hamuje stany zapalne w układzie moczowym. Pobudza produkcję i wydzielanie żółci i działa ochronnie na miąższ wątroby. Jest ziołem wpływającym przeciwzapalnie na układ żółciowy. Dawniej uczep był polecany przede wszystkim w leczeniu schorzeń wątroby, nerek i pęcherza moczowego.

Wlewki z mocnego odwaru do odbytu polecane były przy hemoroidach i świądzie odbytu. Można sporządzić z uczepu ekstrakt wchodzący w skład żelu lub maści doodbytniczej, jak i również czopków per rectum.

Ziele, owoc, kwiat uczepu polecam kojarzyć w mieszankach urologicznych z zielem wrzosu – Herba Ericae, liściem mącznicy – Folium Uvae ursi, zielem rdestu ptasiego – Herba Polygoni avicularis, korą bzu czarnego – Cortex Sambuci nigri, kwiatem bławatka – Flos Cyani, zielem skrzypu – Herba Equiseti, korzeniem wilżyny – Radix Ononidis, zielem połonicznika – Herba Herniariae, zielem nawłoci – Herba Solidaginis, liście/korą/gałązkami brzozy – Folium, Cortex seu Frondes Betulae, owocem selera lub pietruszki – Fructus Apii seu Petroselini, korzeniem lubczyka – Radix Levistici, owocem jałowca – Fructus Juniperi. Mieszając te zioła uzyskamy doskonałe preparaty stosowane w leczeniu stanów zapalnych, infekcji i kamicy układu moczowego. Pamiętajmy, że połonicznik, pomocnik (Herba Chimaphilae = Pirolae umbellatae), wrzos, liść/kora gruszy, liść mącznicy, liść borówki to przede wszystkim zioła odkażające nerki, moczowody i pęcherz moczowy (urodesinficientia). Kora i korzeń bzu czarnego, jałowiec, wilżyna, pietruszka, seler, czy lubczyk to surowce o działaniu głównie moczopędnym (hydragogum, diureticum). Kwiat bławatka, brzoza, skrzyp, ale również ortosyfon, bez czarny, rdest wpływają wyraźnie przeciwzapalnie na układ moczowy (antiphlogisticum).

 

Napar – Infusum Bidentis: 1 czubata łyżka świeżo rozdrobnionego surowca na 1 szklankę wrzącej wody; przykryć i odstawić na 20-30 minut, przecedzić. 2-3 szklanki naparu dziennie. Można użyć również świeży surowiec. Jeżeli decydujemy się na owoce lub koszyczki kwiatowe – wziąć 1 płaską łyżkę tych surowców na szklankę wrzątku. Odwar do lewatyw – gotować 20 minut pod przykryciem, bardzo powoli (1 łyżka surowca na szklankę wody).

Nalewka na koszyczkach kwiatowych i owocach (Tinctura ex Flos/Fructus Bidentis😞 1 cz. świeżych kwiatów oraz (lub) owoców rozdrobnionych zalać 5 częściami ciepłego alkoholu 60%, odstawić na przynajmniej 7 dni. Zażywać po 1-2 łyżeczki przy refluxie, zastojach żółci, bólach brzucha, niestrawności, ustaniu perystaltyki jelit, zadyszce, kołataniu serca, nerwicy żołądka i jelit.

Nalewka ze świeżego ziela na winie wytrawnym lub alkoholu 20-30% /Tinctura Bidentis recens/: 1 część surowca świeżego na 3 części wybranego alkoholu, wytrawiać przynajmniej tydzień. 1 kieliszek dziennie dla poprawienia trawienia i na wzmocnienie. Ponadto do okładów o obmywań na trudno gojące się rany.

Maceratio Bidentis z świeżego ziela: 1 część świeżego rozdrobnionego (siekanego, zmielonego, zmiksowanego) surowca na 3 części zimnej wody zdrojowej, pozostawić na 6-8 godzin (pod przykryciem), przecedzić. Stosować jako źródło witaminy C, karotenoidów i flawonoidów, chlorofilu. Na wzmocnienie, dla odtrucia organizmu. Do okładów na rany i wypryski. Dla stabilizacji witaminy C (w maceracie) polecam wodę do maceratu zakwasić sokiem z cytryny lub kwasem jabłkowym, bursztynowym, albo cytrynowym. Macerat można mrozić na zimę w woreczkach do lodu.