Różański -Knicyna (Cnicin) w Cardui benedicti Herba.

[DajanaG]

Knicyna (Cnicin) w Cardui benedicti Herba.

Drapacz lekarski – Cnicus benedictus (L.) Gaertner z rodziny złożonych – Compositae (Asteraceae) był już opisywany przeze mnie: https://rozanski.li/?p=582, jednak dziś ponownie do niego wrócę.

Ziele drapacza lekarskiego w dawnej medycynie oficjalnej i w ziołolecznictwie ludowym stanowiło środek poprawiający apetyt, trawienie, wzmagający wydzielanie żółci i oczyszczanie wątroby, przeciwwzdęciowy, napotny, przeciwgorączkowy, wzmagający miesiączkowanie, rzadziej jako “środek płucny” – Pulmonalia. Na Węgrzech używano drapacza przy bólach nerek, żółtaczce i pasożytach przewodu pokarmowego.
W wielu krajach europejskich polecany był przy nowotworach (już za czasów Matthiolus’a w XVI w). Szwajcarski lekarz Albrecht von Haller (1708-1777) stosował drapacz w leczeniu chorób żołądka, wątroby, schorzeń wenerycznych, raka, a także jako lek oczyszczający organizm.
Christoph Wilhelm Friedrich Hufeland (1762-1836) propagował drapacz jako skuteczny lek na nieżyty układu oddechowego.
E. Meyer (1935 r.) opisał używanie drapacza w leczeniu owrzodzeń skórnych i trudno gojących się ran.
Spostrzeżenia te świadczą o istotnych właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych drapacza lekarskiego, co ważne -potwierdzanych przez nowe badania naukowe.

Ziele drapacza zawiera olejek eteryczny (0,25-0,3%) bogaty w fenchon, cytral, aldehyd cynamonowy, p-cymen; w niektórych polskich publikacjach jest błędna wartość 0,03%), fitosterole, garbniki ok. 8%, seskwiterpeny (knicyna 0,2-0,7%, salonitenolid), lignany (trachelogenina, arktigenina, nortrachelozydy; triterpeny (amyryna, amyrenon, octan multiflorenolu)

Knicyna, (Cnicin; =cynizyna, =centauryna) C₂₀H₂₆O₇jest laktonem seskwiterpenowym (germacranolidowym) o działaniu przeciwzapalnym i antynowotworowym. Należy do goryczek pobudzających wydzielanie soków trawiennych i pobudzających perystaltykę przewodu pokarmowego.

Lignany zawarte w drapaczu są goryczami o właściwościach ochronnych na miąższ wątroby i antywirusowych (np. przeciwko HIV). Niektóre hamują proliferację komórek rakowych. Drapacz może być używany we wspomagającym leczeniu nowotworów: białaczki, wątroby, mięsaka.

Knicyna i olejek eteryczny drapacza działają hamująco na bakterie: Bacillus subtilis, Brucella species, Escherichia coli, Proteus species, Psedomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus i Streptococcus faecalis (Vanhaelen-Fastre R, Vanhaelen M., 1972-1976).

Dawki (wg Fischer i Hartwich, 1900 r.): 1-2 g w postaci proszku – Pulver lub pigułek. Napar i odwar dawniej stosowany: 5-10 g surowca na 150 ml wody. W medycynie oficjalnej stosowano Extractum Cardu benedicti w dawce 0,5-1 g w formie pigułek lub wody aromatycznej (roztwory). Ekstrakt z drapacza służył do wyrobu syropu Sirupus Cardu Benedicti (2% ekstraktu w roztworze cukru) i wina Vinum Cardu benedicti (Extractum Cardui benedicti 2,0, Vini Hispanici 98,0).

Drapacz lekarski znany jest również pod nazwami łacińskimi: Calcitrapa lanuginosa Lamarck, Carbenia benedicta Bentham et Hooker i Centaurea benedicta Linne.