Agawy (Agave) w praktycznej fitoterapii.

Bossman · August 29, 2022

Rodzaj agawa – Agave obejmuje ponad 300 gatunków roślin naturalnie występujących w Ameryce Środkowej i Południowej. Wykształcają mięsiste liście, magazynujące wodę. Zaliczane do grupy ekologicznej – sukulentów. Zakwitają po kilkunastu lub kilkudziesięciu latach, raz w życiu. Po wytworzeniu owoców giną. Większość gatunków agawy ma duże znaczenie w gospodarce człowieka. Wykorzystywane są dla celów przemysłu spożywczego, farmaceutycznego, włókienniczego i papierniczego. Z soku agawy produkowane są wódki i likiery, np. meskal, pulque.

Do gatunków leczniczych należą między innymi: agawa amerykańska – Agave americana L., agawa sizalowa – Agave sisalana Perrine i agawa kantalowa – Agave cantala (Haw.) Roxb. ex Salm-Dyck.

Agawy zawierają w liściach saponiny sterydowe, polisacharydy i oligosacharydy (frukto-oligosacharydy), enzymy proteolityczne, kwasy organiczne (cytrynowy, bursztynowy), witaminy (witaminy z grupy B, witamina C, E, prowitamina D), fitosterole (beta-sitosterol), sole mineralne (selen, cynk, chrom, potas, żelazo, fosfor), śluzy i gumy. Za granicą istnieje szereg preparatów leczniczych, środków spożywczych (nektary, soki, kawałki miąższu w syropie) i kosmetyków opartych na wyciągach z liści agawy.

Niektóre są importowane do Polski. Agawę można uprawiać w ogrodach i mieszkaniach do celów leczniczych. W latach 70 i 80. XX wieku agawa amerykańska była często spotykaną rośliną ozdobną w polskich miastach. Zimą były zabierane z terenów zielonych, wiosną wracały na swoje miejsce.

Świeży miąższ z liści agawy stosowany zewnętrznie działa silnie przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, odkażająco i przyśpiesza ziarninowanie ran oraz naskórnikowanie (odnowę naskórka). Doskonale nawilża i odżywia skórę, likwiduje plamy i obrzęki, zmiękcza blizny i ułatwia ich wygładzenie. Korzystne jest łączenie agawy z allantoiną, heparyną i żywokostem, nostrzykiem podczas terapii wygładzania blizn.
Wodny wyciąg z liści, miąższ z liści agawy nałożony w okolicę oczu likwiduje „worki pod oczami” i usuwa stan zapalny powiek oraz spojówek, zmniejsza łzawienie i pojędrnia okolicę oczu. Liście agawy namoczone w spirytusie, nałożone w okolicy stawów usuwają obrzęk i ból. Maceraty wodne z liści i miąższ agawy przyśpieszają gojenie owrzodzeń żylakowatych, ran martwiczych towarzyszących tzw. stopie cukrzycowej oraz odleżyn i oparzeń. Sok z agawy, wodny macerat z agawy stosowany do przepłukiwania pochwy i opłukiwania narządów płciowych leczy stany zapalne i przyśpiesza regenerację błon śluzowych oraz skóry. Agawa skuteczna jest także w leczeniu zapalenia piersi. Wodny macerat i żel agawy podawany doodbytniczo łagodzą stan zapalny (świąd) odbytu i wspomagają leczenie hemoroidów.

Preparaty z agawy podane doustnie działają immunostymulująco, poprawiają perystaltykę przewodu pokarmowego, zwiększają diurezę i wzmagają procesy odtruwania organizmu.

Saponiny sterydowe zawarte w roślinie hamują burzę cytokinową i usuwają stany zapalne. Łagodzą objawy chorób autoimmunizacyjnych. Agawa, podobnie jak aloes i borowina należą do biostymulatorów, czyli środków pobudzających wszelkie procesy odnowy i oczyszczania organizmu. Wodny macerat, nektar z agawy, miąższ z agawy warto zażywać doustnie przy niedoborach odpornościowych, chorobach alergicznych, przewlekłych zatruciach, zaburzeniach przemiany materii o osłabieniu psychicznym i fizycznym organizmu. Miąższ wydobyty z liści agawy najlepiej zakonserwować cukrem lub miodem w proporcji 1:1. Mocne wyciągi na spirytusie denaturują bio- i immunostymulujące proteiny i glikoproteidy zawarte w agawie. Dlatego najwartościowsze są wodne wyciągi, syropy, ewentualnie z dodatkiem wina, które nie uszkadza ciał czynnych, bowiem mają małą zawartość alkoholu.

Macerat z liści agawy sporządza się następująco: 1 kg liści agawy zmielić przez maszynkę i zalać 2-3 l wody przegotowanej letniej z dodatkiem 3-4 łyżek witaminy C krystalicznej i 6-8 łyżek gliceryny, przykryć i odstawić na 6 godzin. Przecedzić. Dodać miód (ok. 3 kg) oraz wino białe (700 ml). Wymieszać. Przelać do ciemnych butelek uprzednio umytych i wypłukanych w gorącej wodzie. Preparat zażywać 2 razy dziennie po 15 ml jako środek immunostymulujący i wzmacniający. Najlepiej przechowywać w lodówce. Sorbinian potasu może być użyty do konserwacji maceratu i soku z agawy (0,2-0,25%).

Saponiny sterydowe agawy są wykorzystywane do syntezy hormonów sterydowych. Z agaw sporządza się w Meksyku leki przeciwnowotworowe.