Borówka

[Mariusz]

Borówka Koralle.

Owoce Borówki Koralle polepszają samopoczucie, wzmagają procesy odpornościowe i są bardzo skuteczne w walce z otyłością. Zawierają dużo witaminy C, karotenoidy, garbniki, antocyjany i sterole. Działają leczniczo na skórę i prostatę, zapobiegają stłuszczeniu serca oraz wątroby, zapobiegają rozwojowi miażdżycy. Działają przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo.

Z owoców Borówki Koralle przygotowuje się smaczne konfitury, dżemy, soki oraz syropy. Przetwory z Borówki w kuchni polskiej są niezastąpionym dodatkiem do ciemnych mięs oraz dziczyzny.

Jak sugeruje nazwa, owoce Koralle są koralowe, a przez to niezwykle ozdobne.

Owoce Koralle są duże i jak sugeruje nazwa, koralowe, a przez to niezwykle ozdobne.
Krzewinka ma drobne listki i małe, delikatne kwiaty. Kwitnie dwa razy w ciągu sezonu. Latem ozdobę stanowią jednocześnie, błyszczące, czerwone owoce i śnieżnobiałe, delikatne kwiaty. Jesienią ozdobne pędy i błyszczące borówki dojrzewające w słońcu. Liście i pędy stanowią ozdobę zacisznych zakątków albo mini ogródków, donic na tarasach i balkonach.
Doskonale sprawdza się na nawadnianych wrzosowiskach i skalniakach, także jako zimozielony, gęsty dywan pod okapem większych roślin i do donic balkonowych.
Borówka Koralle nazywana jest również borówką czerwoną, ze względu na barwę czerwonych jagód lub niekiedy borówką wiecznozieloną, ponieważ jej skórzaste liście nie opadają na zimę.
Tradycyjnie gałązki borówki są wykorzystywane do ozdabiania koszyczków wielkanocnych.

W lecznictwie powszechnie wykorzystuje się owoc oraz liść Borówki Koralle.

LECZNICZY SKŁAD
Liście Borówki Koralle zawierają:
• glikozydy fenolowe – arbutynę 5-7% oraz metyloarbutynę;
• hydrochinon;
• garbniki katechinowe;
• flawonoidy: hiperozyd, pochodne kwercetyny;
• triterpeny – kwas ursolowy;
• witaminy: C oraz B1, B2 i PP;
• antocyjany;
• kwasy organiczne: kwas jabłkowy, cytrynowy, octowy;
• sole mineralne: potasu, wapnia, żelaza, fosforu i manganu.

Owoce Borówki Koralle zawierają:
• dużo witaminy C;
• karotenoidy;
• garbniki;
• antocyjany;
• sterole.

LECZNICZE MOCE
Liście Borówki Koralle działają:
• moczopędnie;
• silnie odkażająco na drogi moczowe i przewód pokarmowy;
• rozkurczowo;
• przeciwbiegunkowo;
• przeciwzapalnie;
• żółciopędnie;
• przeciwkrwotocznie.

Wskazaniem do ich stosowania są:
• zakażenia bakteryjne układu moczowego;
• kamica moczowa;
• skąpomocz;
• biegunka;
• niestrawność;
• choroby zakaźne;
• gorączka.

Owoce Borówki Koralle działają:
• leczniczo na skórę;
• leczniczo na prostatę (gruczoł krokowy);
• zapobiegają stłuszczeniu serca oraz wątroby;
• zapobiegają rozwojowi miażdżycy;
• przeciwzapalnie, przeciwwysiękowo, przeciwgorączkowo, przeciwzakrzepowo i przeciwnowotworowo.

Owoce Borówki Koralle:
• polepszają samopoczucie, wzmagają procesy odpornościowe;
• działają korzystnie na skórę, włosy i paznokcie, zapobiegając ich łamliwości, wypadaniu i rozdwajaniu się;
• są brdzo skuteczne w walce z otyłością.

Właściwości lecznicze:

Skład chemiczny liści brusznicy obejmuje następujące substancje czynne:
• Glikozydy fenolowe: arbutyna 5-7% oraz metyloarbutyna.

• Hydrochinon: produkt rozpadu arbutyny, wykazuje silne działanie odkażające drogi moczowe.
• Garbniki katechinowe ok. 10% (działanie ściągające, przeciwbiegunkowe).
• Flawonoidy: hiperozyd, pochodne kwercetyny, wykazują działanie synergistyczne w stosunku do
glikozydów fenolowych w terapii zakażeń dróg moczowych, ponieważ działają moczopędnie (zwiększone
wydalanie moczu w przypadku zakażeń bakteryjnych sprzyja oczyszczaniu układu moczowego).
• Triterpeny: kwas ursolowy.
• Witaminy: witamina C oraz witaminy: B1, B2 oraz PP.
• Antocyjany.
• Kwasy organiczne: kwas jabłkowy, cytrynowy, octowy.
• Sole mineralne: sole potasu, wapnia, żelaza, fosforu i manganu.
1) Arbutyna jest chemicznym związkiem organicznym z grupy glikozydów fenolowych, a dokładniej
stanowi β-glukozyd hydrochinonu (hydrochinon z przyłączoną cząsteczką glukozy). W środowisku
zasadowym (przy pH powyżej 7) następuje rozpad arbutyny i dochodzi do uwolnienia hydrochinonu
z połączenia z glukozą. Wolny hydrochinon wykazuje natomiast działanie odkażające, zarówno
bakteriobójcze, pierwotniakobójcze, jak również przeciwwirusowe. Jego działanie wykorzystuje się przede
wszystkim u osób z występującym zakażeniem dróg moczowych, ponieważ mocz takich osób ma odczyn
alkaliczny i z łatwością może nastąpić w nim przekształcenie arbutyny. Zasadowe pH podczas
bakteryjnych zakażeń dróg moczowych jest efektem reakcji chemicznych, które zachodzą przy udziale
enzymów produkowanych przez bakterie. Szczepy bakterii najczęściej wywołujące zakażenia układu
moczowego (m.in. Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae, Serratia
marcescens, Staphylococcus epidermidis) produkują enzym – ureazę, który rozkłada mocznik do
dwutlenku węgla oraz grup amonowych (następuje wówczas wzrost pH nawet do ok. 8). Rośliny
zawierające w swoim składzie chemicznym arbutynę mogą więc służyć do odkażania dróg moczowych
osób cierpiących na bakteryjne zakażenia nerek, moczowodów i pęcherza moczowego (w zasadowym
moczu takich osób arbutyna hydrolizuje do hydrochinonu). Działanie hydrochinonu wydaje się korzystne
nie tylko ze względu na eliminację zakażeń bakteryjnych dróg moczowych, ale także ich niekorzystnych

następstw – ponieważ nieleczone zakażenia prowadzą do wytrącania się w układzie moczowym kamieni
struwitowych (tzw. kamica struwitowa). Alkalizacja moczu będąca następstwem hydrolizy mocznika oraz
wynikająca z niej kaskada reakcji chemicznych prowadzą do wzrostu stężenia jonów amonowych,
fosforanowych oraz węglanowych, które w połączeniu z wydalanym przez nerki magnezem, wapniem i
fosforem oraz koloniami bakteryjnymi mogą zapoczątkować proces wytrącania się kamieni struwitowych.

Kamica struwitowa jest bardzo trudnym problemem klinicznym. Bardzo szybko powstający kamień staje
się doskonałym siedliskiem bakterii. Bakterie ukryte głęboko w kamieniu są niedostępne dla antybiotyków,
co utrudnia skuteczne leczenie przeciwbakteryjne.
2
2) Arbutyna, jako czysta substancja lub składnik wyciągów roślinnych ma zastosowanie
w dermokosmetykach, jako środek rozjaśniający przebarwienia skóry, przy czym działanie czystej
arbutyny jest znacznie silniejsze. Arbutynę do rozjaśniania zmian pigmentacyjnych skóry należy stosować
w pH poniżej 7, ponieważ w pH zasadowym ulega hydrolizie do hydrochinonu, który w kosmetykach
wykazuje działanie uczulające i drażniące. Arbutyna zastosowana na skórę jest w porównaniu
z hydrochinonem związkiem bezpiecznym, jednak u osób wrażliwych może spowodować reakcje
alergiczne! Działanie rozjaśniające arbutyny można spotęgować poprzez zastosowanie związków
złuszczających naskórek. Badania naukowe wskazują, że działanie depigmentacyjne arbutyny wynika
z zahamowania przez nią syntezy melaniny – barwnika znajdującego się głównie w komórkach skóry
właściwej oraz naskórka, którego zawartość warunkuje zabarwienie skóry. Arbutyna działa tutaj jako
inhibitor tyrozynazy – enzymu biorącego udział w syntezie melaniny (tzw. proces melanogenezy).
Arbutynę można stosować w terapii trądziku, w leczeniu i profilaktyce przebarwień skóry oraz w leczeniu
stanów zapalnych. Związek ten jest stosowany w eliminacji zmian hiperpigmentacyjnych skóry
spowodowanych rozmaitymi czynnikami, takimi jak: trądzik młodzieńczy, różnego typu reakcje
alergiczne, infekcje, blizny po urazach, związki fotouczulające, reakcje po zastosowaniu leków lub
kosmetyków. Arbutyna jest również naturalnym filtrem zatrzymującym promieniowanie UV (A, B,
C).
3
Działanie depigmentacyjne arbutyny potwierdzili naukowcy w badaniu na ludzkich komórkach –
melanocytach. Kultury tych komórek były hodowane na podłożach z dodatkiem arbutyny w różnych
stężeniach – maksymalne stężenie wynosiło 100 µg/ml – dla tego stężenia zaobserwowano znaczny spadek
syntezy melaniny (do 20%!) zaledwie po 5 dniach od rozpoczęcia eksperymentu (w stosunku do komórek
rosnących na podłożu pozbawionym arbutyny).
4
3) Owoce borówki brusznicy, z uwagi na obecność arbutyny (lecz również innych zawartych w nich
substancji, m.in. antocyjanów) wykazują działanie antyoksydacyjne na skórę człowieka. Działanie to
zostało potwierdzone naukowo: arbutyna wykazała w doświadczeniach na ludzkich komórkach
erytrocytów oraz fibroblastów działanie wymiatające modelowe wolne rodniki: ABTS (kation 2,

2′−azydo−bis (3−etylo− benzotiazolino−6−sulfonowy)), DPPH (2,2-difenylo-1-pikrylohydrazyl), oraz
rodniki – tlenowy i nadtlenkowy.
5
4) Naukowcy przeprowadzili również analizę składu chemicznego pestek pozyskanych z owoców
Vaccinium vitis-idaeae (z terenów Finlandii). Jej efektem było odkrycie w pestkach brusznicy steroli i ich
estrów, których zawartość okazała się następująca: sitosterol – 80%, kampesterol – 6%. Sterole roślinne
stanowią istotny składnik odżywczy.
6
Sitosterole należą do naturalnych substancji antyandrogennych
(głównie β-sitosterol), które obniżają stężenie cholesterolu we krwi, hamują syntezę androgenów
(testosteron), pobudzają regenerację skóry, zapobiegają czopowaniu się ujść gruczołów łojowych i tym
samym ograniczają powstawanie zaskórników (tzw. wągrów). Zapobiegają również stłuszczeniu
niektórych narządów (przede wszystkim serca oraz wątroby) i rozwojowi miażdżycy. Normalizują
wydzielanie łoju i procesy keratynizacji (rogowacenia) naskórka, co jest szczególnie istotne w leczeniu
trądziku (procesy te są wówczas zaburzone). Ponadto wykazują wpływ przeciwzapalny,
przeciwwysiękowy, przeciwgorączkowy, przeciwzakrzepowy i przeciwnowotworowy. Polepszają
samopoczucie, wzmagają procesy odpornościowe. Działają korzystnie na skórę, włosy i paznokcie,
zapobiegając ich łamliwości, wypadaniu i rozdwajaniu się. W Polsce sitosterole znane są głównie jako
substancje stosowane w leczeniu przerostu prostaty (gruczołu krokowego).
7
5) Owoce borówki brusznicy okazały się skuteczne w walce z otyłością. Istnieją doniesienia na temat
korzystnego działania zawartych w nich polifenoli na trawienie tłuszczów przez ludzi. W badaniach in
vitro naukowcy oceniali wpływ polifenoli różnych jagód na aktywność lipazy trzustkowej – ważnego
enzymu uczestniczącego w trawieniu tłuszczów (w efekcie działania lipazy tłuszczowej tłuszcze
hydrolizowane są do monoacylogliceroli oraz wolnych kwasów tłuszczowych, a te z kolei stanowią
materiał energetyczny i zapasowy komórek i są magazynowane w postaci trójglicerydów w tkance
tłuszczowej). Wykazano, że bogate w polifenole ekstrakty z owoców Vaccinium vitis-idaea charakteryzują
się dużą aktywnością hamującą wobec lipazy trzustkowej i w ten sposób wpływają na trawienie tłuszczów
oraz zużycie energii przez organizm człowieka. Zahamowanie aktywności lipazy przyczynia się do
zmniejszonego trawienia tłuszczów i ich zwiększonego wydalania w formie niezmienionej przez organizm.
Dzięki temu mniejsza ilość wolnych kwasów tłuszczowych ulega bezpośredniemu wchłanianiu do krwi i
mniejsze jest ich magazynowanie w postaci tkanki tłuszczowej – zapobieganie otyłości. Należy zaznaczyć,
że hamujące działanie polifenoli z owoców brusznicy na lipazę trzustkową wiąże się dodatkowo ze

zmniejszeniem ryzyka wystąpienia licznych schorzeń związanych z otyłością, takich jak: choroby układu
krążenia, niektóre nowotwory czy cukrzyca.
8
6) Ekstrakty wodne z Vaccinium vitis-idaea okazały się również posiadać niewielką aktywność
przeciwbakteryjną w stosunku do niektórych szczepów bakteryjnych, w tym do Helicobacter pylori.
Obecnie uważa się, że Helicobacter pylori jest bakterią odpowiedzialną za wywoływanie u ludzi zapalenia
żołądka, mogącego prowadzić do nowotworu żołądka. Przypuszcza się również, że zakażenie wspomnianą
bakterią ma ścisły związek z występowaniem ok. 80% wrzodów żołądka i dwunastnicy. Naukowcy badając
wpływ wodnych ekstraktów z borówki brusznicy na aktywność bakterii Helicobacter pylori wykazali, że
ekstrakty te (prawdopodobnie dzięki wysokiej zawartości tanin o działaniu ściągającym) wpływają na
zwiększenie agregacji komórek Helicobacter pylori oraz zaburzają ich zdolność do wiązania się ze
specyficznymi receptorami na powierzchni infekowanych komórek. Wcześniej naukowcy wykazali, że
ciała czynne owoców brusznicy wykazują analogiczne działanie jak w stosunku do Helicobacter pylori
(zwiększające agregację komórek bakteryjnych) względem innych bakterii, takich jak: Escherichia coli
(pałeczka okrężnicy – symbiotyczna bakteria bytująca naturalnie w ludzkim jelicie, będąca jednak
przyczyną licznych niebezpiecznych zakażeń, gdy znajdzie się poza jelitem) oraz Acinetobacter baumannii
(wywołująca niekiedy zakażenia u osób o obniżonej odporności).
9
7) Duże dawki wyciągów z liści borówki brusznicy stosowane przez dłuższy czas mogą powodować
objawy przewlekłego zatrucia hydrochinonem! Są to głównie wymioty, ale także: stany pobudzenia,
skurcze i niedokrwistość hemolityczna. Jednocześnie, zawarte w odwarach z brusznicy garbniki mogą
drażnić żołądek oraz powodować zatrucia.
10
8) Borówka brusznica z uwagi na zawartość antocyjanów może wykazywać również korzystne
działanie na procesy widzenia – działanie to przypisuje się jednak głównie antocyjanom borówki czarnej –
Vaccinium myrtillus.
Przydatność w kuchni, piwnicy, spiżarni:
Wspomagająco w leczeniu zakażeń układu moczowego, kamicy moczowej, skąpomoczu, niestrawności,

oraz przy podwyższonej temperaturze ciała w przebiegu chorób zakaźnych można stosować:

Sok z Borówki Koralle

• Umyte, świeże owoce brusznicy lekko rozgnieść, zalać wodą do połowy masy, zasypać niewielką ilością cukru, przykryć i pozostawić na kilka godzin.
• Następnie całość gotować przez 10 minut.
• Masę owocową przelać przez sitko.
• Otrzymany sok można dosłodzić – wtedy nabierze charakteru syropu i z uwagi na wysoką zawartość cukru będzie działał również wzmacniająco i powlekająco w kaszlu.
• Następnie zlać do butelek i poddać pasteryzacji.

Dżem borówkowo-gruszkowy

składniki:
1 kg owoców Borówki Koralle, 0,5 kg gruszek, 0,5 kg cukru.

sposób przygotowania:
• Z cukru i 1 szklanki wody zrobić syrop.
• Zagotować, wrzucić oczyszczone z gniazd nasiennych gruszki, smażyć aż zmiękną.
• Dodać brusznicę i całość smażyć ok. 30 minut, aż masa wykaże tendencję do krzepnięcia.
• Gorący dżem nakładać do słoiczków i poddać pasteryzacji.

Konfitura z Borówki Koralle

składniki:
1 kg Borówki Koralle, 1 kg cukru, 2 szklanki soku z Borówki Koralle.

sposób przygotowania:
• Z soku borówkowego i cukru przyrządzić gęsty syrop (ulepek).
• Wrzucić owoce Borówki i odstawić pod przykryciem do następnego dnia.
• Następnie całość smażyć.
• Wystudzoną masę nakładać do słoików i zakręcać.
Tak przyrządzone konfitury nie wymagają pasteryzacji ze względu na wysokie stężenie cukru, działające konserwująco. Przetwory przechowywać w chłodnym miejscu.;

PRZEPISY ZDROWOTNE

Wspomagająco w leczeniu zakażeń układu moczowego, kamicy moczowej, skąpomoczu, niestrawności oraz przy podwyższonej temperaturze ciała w przebiegu chorób zakaźnych można stosować:

Napar z owoców Borówki Koralle

2 łyżki stołowe owoców zalać 2 szklankami wrzącej wody i odstawić na 30 minut, następnie przecedzić i po ostudzeniu pić w niewielkich ilościach kilka razy dziennie.

Nalewka z owoców Borówki Koralle

• Dojrzałe, czerwone owoce Borówki (1 kg) oczyścić, umyć i lekko pognieść.
• Włożyć do słoja i zalać spirytusem (1 l spirytusu 96%).
• Macerować w ciepłym miejscu aż owoce wyblakną.
• Po tym czasie ugotować syrop cukrowy (z 0,5 kg cukru i 1 l wody), ostudzić i dolać do niego nalew spirytusowy.
• Przefiltrować i rozlać do butelek.
Przechowywać przez rok w chłodnym, ciemnym miejscu. Nalewka ma jasnoczerwony kolor i kwaskowaty smak.

Napar z liści Borówki Koralle

2 łyżki stołowe liści brusznicy zalać 2 szklankami wrzącej wody i odstawić na 30 minut, następnie przecedzić i po ostudzeniu pić w niewielkich ilościach kilka razy dziennie.

Nalewka z liści Borówki Koralle

Pół szklanki suchych, rozdrobnionych liści zalać 0,5 l wódki, następnie macerować przez 14 dni i przefiltrować.
Watą zamoczoną w nalewce można przemywać skórę tłustą z trądzikiem młodzieńczym, pryszczami, owrzodzeniami, w przypadku odparzeń, ran, oparzeń, liszajów, liszajców, sączących wyprysków i opryszczki.

CIEKAWOSTKI

Galaretka z owoców brusznicy zmieszana z chrzanem, skórką pomarańczową i gruszkami z odmian o dużej liczbie komórek kamiennych (dających chropowaty posmak) jest podstawowym składnikiem oryginalnego sosu Cumberland – zimnego sosu stosowanego w kuchni angielskiej, jako dodatek do potraw z dziczyzny (głównie dzika i zająca).

Owoce borówki brusznicy charakteryzują się bardzo dużą trwałością, ponieważ zawierają kwas benzoesowy – popularny środek stosowany jako konserwant przedłużający trwałość żywności (znany jako E210).