Czosnaczek pospolity

[Mariusz]

Czosnaczek pospolity – Alliaria officinalis Andrz. w praktycznej fitoterapii.

Alliaria officinalis Andrz. = Alliaria petiolata (Marschall von Bieberstein) Cavara et Grande  – czosnaczek pospolity, Krosno, maj 2015 r.

Czosnaczek pospolity (szwajc./niem. Knoblauchhederich, Alliaire petiolee, Alliaria comune) – Alliaria officinalis Andrzejewski = Alliaria petiolata (Marschall von Bieberstein) Cavara et Grande = Erysimum alliaria Linne należy do rodziny krzyżowych – Cruciferae (=Brassicaceae). Osiąga wysokość 20-90 cm. Jest rośliną dwuletnią, azotolubną. Wytwarza korzeń wrzecionowaty. Łodyga sinawo nabiegła, wyprostowana. Liście dolne nerkowate, nerkowato-sercowate, grubo karbowane, ogonkowe; górne liście sercowato-jajowate, zatokowo-ząbkowane. Kwiatostan stanowi grono. Kwiaty liczne, drobne, białe. Łuszczyny czterokanciaste, na krótkich szypułkach, odstające 3-5 cm dł. Kwitnie od kwietnia do maja, rzadziej czerwca. Występuje w sadach, zaroślach, na brzegach lasów, na przychaciach. Roślina w całym kraju rozpowszechniona. Przy roztarciu pachnie czosnkiem.

Surowcem jest ziele czosnaczka – Herba Alliariae, przy czym wartość ma tylko świeży surowiec. Listki, młode owoce – łuszczyny, kwiaty mogą być spożywane na świeżo, w sałatkach. Liście przyziemne – Folium Alliariae, jak i ziele przed lub w początkach kwitnienia i owocowania mają podobną wartość leczniczą.

Ziele i liście można zamrażać. Liście nadają się do przygotowania smacznych i pożywnych potraw, podobnie jak szpinak (duszone na przysmażonej cebulce, z niewielką ilością rosołu mięsnego lub wegetariańskiego, z dodatkiem mąki, śmietany i ewentualnie cząbru/lebiodki).

Możliwe jest także przemielenie lub zblendowanie świeżego surowca po uprzednim zblanszowaniu we wrzącej wodzie osolonej (stabilniejsze i smaczniejsze, wygodniejsze do sporządzania potraw). Ponadto bez blanszowania, na świeżo mrożone do celów leczniczych.

Świeże liście i ziele Alliaria officinalis zawierają dużo witaminy A (prowitaminy A): 8600-19000 i.E/100 g (jednostki englisch international unit = IU), witaminę C (190-400 mg/100 g), izotiocyjanian allilu (N-allyl-isothiocyanate),C4H5NS = SCNCH2CHCH2), izoferuloilocholinę, feruloilocholinę, synapinę, 4-hydroxybenzoyl choline, alliarozyd (Alliarosid (8-Hexityl-apigenin)), izoskoparynę (isoscoparin-2”-β-D-glucopyranoside; isoscoparin 2”-O-glucoside), izoorientynę (isoorientin-6-O”-β-D-glucopyranoside; isoorietin-6"-O-β-D-glucoside), alliarynozyd (4-β-D-pyranoglucosyloxyl-2(Z)- propene-1-nitrile; (2Z)-4-(β-D-glucopyranosyloxy)-2-butenenitrile), metyloizoorientynę (7-O-methylisoorientin), synigrynę,  (E)-4-β-D-glucopyranosyloxy-3,5-dimethoxy-cinnamoylcholine, swertyzynę (swertisin; 5-hydroxy-2-(4-hydroxyphenyl)-7- methoxy-6-[3,4,5-trihydroxy-6-(hydroxymethyl)oxan-2-yl]chromen-4-one; 5,4′-dihydroxy-7-methoxy-6-C-β-D-glucopyranosyl flavonoside; 7-O-methyl-6-C-β-D-glucopyranosyl-apigenin; 6-C- β-glucosyl-7-O-methylapigenin; 6-C-glucopyranosyl-7-O-methylapigenin; 7-O-methylapigenin mono-6-C-glucoside); glukotropeolinę (glucotropaeolin; benzyl glucosinolate; benzylglucosinolate; glucotropaeloin; S-(2-Phenyl-N-sulfooxy-acetimidoyl)-1-thio-β-D-glucopyranose), hesperalinę, aminokwasy siarkowe.

Działanie fitofarmakologiczne: obniża podniesione ciśnienie tętnicze krwi; wzmaga wydzielanie żółci; rozkurczowe, fungistatyczne, bakteriostatyczne, przeciwpierwotniakowe’; moczopędne, podnoszące ciepłotę ciała, przy dłuższym (wielomiesięcznym) stosowaniu hamujące czynności tarczycy (tyreostatyczne). Pobudza ziarninowanie ran. Wzmaga wzrost i regenerację nabłonków i tkanki łącznej. Pobudza wzrost włosów i paznokci. Odtruwające (wzmaga usuwanie metali ciężkich, głównie rtęci, ponadto węglowodorów cyklicznych, dioksyn). Może zmniejszać ryzyko transformacji nowotworowej. Osłabia zdolności czepne drobnych obleńców pasożytniczych (50-100 g świeżej papki roślinnej, po 2-3 godzinach środek przeczyszczający, najlepiej solny, senes lub kruszynę/szakłak). Przeciwmiażdżycowe, hipolipidemiczne, hipocholesterolemiczne.

Wskazania: nadciśnienie, hiperlipidemia, hipercholesterolemia, miażdżyca, łuszczyca, spadek odporności na infekcje, nadczynność tarczycy, infekcje grzybicze i bakteryjne układu oddechowego, moczowego i pokarmowego, kuracje odtruwające, ogólnie wzmacniające, regenerujące tkanki, przeziębienie, spowolnienie przemiany materii, otyłość, choroby reumatyczne, konieczność degradacji biofilmu (bakteryjnego lub mieszanego grzybiczo-bakteryjnego) w układzie moczowym. Niedobór siarki. Metaboliczne choroby skóry. Choroby pasożytnicze (pierwotniaki, drobne nicienie parazytyczne).

Nalewkę i intrakt wymieszane ze spirytusem mrówczanym i pokrzywą (równe proporcje) można wcierać w skórę głowy przy wypadających, osłabionych włosach i łupieżu (poprawianie ukrwienia, odżywka, działanie bakterio- i fungistatyczne, regenerujące tkanki). Spirytus czosnaczkowy lub czosnaczkowo-mrówczany/kamforowy/pokrzywowy (równe proporcje) warto wcierać w obolałe miejsca, po urazie, reumatycznie zmienione (środek bodźcowy), wzmagający miejscowo ukrwienie i procesy “naprawcze”.

Ze świeżego ziela sporządza się macerat: Maceratio Alliariae – surowiec zmielić lub zblendować i zalać wodą zimną przegotowaną (tak, żeby przykryło surowiec), odstawić na 6-8 godzin, przecedzić. Pić 100-150 ml 2-4 razy dziennie.

Intrakt czosnaczkowy – Intractum Alliariae: 100 g świeżego siekanego surowca zalać 1000 ml alkoholu 50-60% o temp. wrzenia, odstawić na miesiąc. Wypijać mały kieliszek 1 raz dziennie, wieczorem lub rano, przez miesiąc.

Nalewka ze świeżego ziela: Fresh Tinktur Knoblauchsrauke – 100 g świeżego siekanego surowca zalać 1000 ml alkoholu 50-60% o temp. pokojowej. Macerować 1 miesiąc. Zażywać jak intrakt.

Wino czosnaczkowe – Vinum Alliariae: 1 cz. siekanego ziela czosnaczka zalać 7-10 cz. wina białego wytrawnego. Odstawić na minimum 3 miesiące. Pić 1 kieliszek 100 ml wina czosnaczkowego przez 2 tygodnie. Kurację wznawiać co kwartał.

Świeże ziele po zmieleniu i zmieszaniu z olejem rydzowym (lnicznik/lnianka), konopnym lub lnianym na formę papki: do okładów na trudno gojące się rany, wypryski, owrzodzenia, oparzenia, odleżyny, odparzenia, otarcia, atopowe zapalenie skóry (smarowanie), zmiany łuszczycowe i in., ponadto wyciągi olejowe ze świeżego ziela – do smarowania schorzałych miejsc i do kosmetyków leczniczych oraz pielęgnujących dla skóry atopowej i łuszczycowej. Wyciąg na oleju winogronowym, rydzowym lub ryżowym: 1 część ziela na 5 części oleju, przy czym przed zalaniem olejem polecam zwilżyć posiekany lub przemielony surowiec spirytusem 70%. Olej czosnaczkowy – Oleum Alliariae nadaje się do przyprawiania sałatek, mięs, sosów, a także jako środek leczniczy: żółciopędny i odtruwający organizm, głównie z metali ciężkich i węglowodorów. Doustnie przyjmować 1-2 łyżki dziennie takiego oleju. W kosmetykach: 3-5% udziału w recepturze, w maściach leczniczych 10-15% udziału.