Chmiel

[Mariusz]

Strobilus Lupuli et lupulinum, czyli chmiel jako sedativum

Szyszki chmielu należą do moich ulubionych surowców zielarskich. Można je zebrać ze stanu naturalnego. Są dostępne w sklepach zielarskich. Preparaty chmielowe mają smak gorzki, nie zawsze lubiany przez ludzi, ale są pewne w działaniu. W Farmakopei Polskiej VI są zawarte szyszki chmielu, które powinny zawierać nie mniej niż 0,35% olejku i nie mniej niż 25% ekstraktu. Lupulinum (Pilus glandulosus Lupuli) pozyskane z szyszek chmielu jest w Farmakopei Polskiej III: nie mniej niż 3% olejku eterycznego. Popiołu – nie więcej niż 12%. Trwałość 1 rok.

Szyszki chmielu – Strobilus Lupuli oraz lupulina (lupulinum) wywierają wyraźne działanie uspokajające, nasenne, rozkurczowe i przeciwlękowe. Lupulina to gruczoły olejkowe (Glandulae Lupuli) kwiatostanów chmielu. Ma postać żółtego lub brązowego proszku o swoistym silnym zapachu (nieco walerianowo-masłowym). Wywiera wpływ estrogenny, ale zarazem obniża popęd płciowy i wrażliwość mięśni. Silne właściwości antybiotyczne lupuliny były dawniej wykorzystywane w leczeniu zakażonych ran i bakteryjnych chorób skóry (maść na lanolinie z ekstraktem eterowym z lupuliny). Składnikami czynnymi szyszek chmielu są: olejek eteryczny 1-3% (humulen – ok. 50%, mircen C₁₀H₁₆ do 25%, alfa-kariofilen – do 50%, beta-kariofilen 8%, farnezen – 10%), garbniki ok. 4-5%, żywica – ok. 10%, mircenol – alkohol terpenowy i jego estry związane z kwasami: izowalerianowym C₄H₉COOH, oenantowym C₆H₁₃COOH, pelargonowym C₈H₁₇COOH, masłowym i octowym; ponadto humulon = kwas alfa-goryczochmielowy; lupulon = kwas beta-goryczo-chmielowy; chinony, asparagina, cholina, triterpen – hopanon, chalkony, flawonoidy (kwercetyna). Czysta lupulina zawiera olejek eteryczny (4-6%), żywice (40-50%), woski (15-25%). Szyszki chmielu, szczególnie w połączeniu z glistnikiem zapobiegają objawom „uderzenia krwi do głowy” oraz nerwicom w okresie przekwitania. Gorzkie substancje zawarte w szyszkach chmielu pobudzają wydzielanie soków trawiennych przyspieszają trawienie. Nerwicę żołądka, serca i jelit znosi bardzo szybko mieszanka zawierająca szyszki chmielu, kłącze tataraku – Rhizoma Calami i ziele dymnicy – Herba Fumariae w równych ilościach (napar). W celu spotęgowania działania uspokajającego i antynerwicowego, szyszki chmielu można łączyć w mieszankach z kłączami kozłka – Rhizoma Valerianae, zielem męczennicy – Herba Pasiflorae oraz zielem melisy – Folium Melissae.

Na rynku krajowym dostępna jest lupulina w formie kapsułek 250 mg, preparaty złożone wzbogacone w ekstrakt chmielowy oraz mieszanki ziołowe zawierające w składzie rozdrobnione szyszki chmielu. Lupulina jest podawana doustnie w dawce 500-1000 mg 1-3 razy dziennie. Nasenne działanie wykazuje w dawce, co najmniej 1000 mg.

Napar z szyszek chmielu – Infusum Lupuli: 1-2 łyżki rozdrobnionego surowca zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić pod przykryciem na 30 minut, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 100-200 ml.

Nalewka chmielowa – Tinctura Lupuli 1:3 – 5 ml 3 raz dziennie w 100 ml wody. Można także podać jednorazowo 10 ml nalewki w razie silnego podniecenia nerwowego lub nerwicy wegetatywnej.