Ukwap dwupienny

[Mariusz]

Ukwap dwupienny – Antennaria dioica (L.) Gaertner

Ukwap dwupienny (= “kocie łapki”, szarota rozdzielnopłciowa, szarota czerwona lub biała, kocanka rozdzielnopłciowa, kocanka czerwona lub biała, ukwap śliczny) – Gnaphalium dioicum Linne = Antennaria dioica (L.) Gaertner należy do rodziny złożonych Compositae = Asteraceae.  Rośnie w lasach iglastych, na polanach śródleśnych, przy drogach leśnych, na wzgórzach, wydmach i łąkach przyleśnych. Rozpowszechniony w naszym kraju na niżu, ale rzadka. W Szwajcarii Antennaria dioica (L.) Gaertn. (niem. Geimaines Katzenpfötchen; fr. Pied de chat dioique; ital. Sempiterni di montagna; retorom. Maimora cumina) jest rośliną pospolitą, szczególnie w kantonach południowych (druga połowa – południowa Szwajcarii). Jest byliną dwupienną, dorastającą do 35 cm wys. Łodyga kwiatowa wzniesiona, białofilcowato owłosiona. Liście przyziemne łopatkowato-odwrotnie-jajowate, tępe; liście górne równowąskie lub lancetowate, również białofilcowate. Koszyczki kwiatowe zebrane w baldachokształtne wiechy. Kwiaty pręcikowe (pozornie obupłciowe) białe, rurkowate; kwiaty słupkowe różowe, nitkowatorurkowate. Kwitnie od maja do lipca.

Surowcem jest ziele ukwapu – Herba Antennariae, zbierane w czasie kwitnienia. W praktyce pozyskiwane były kwitnące ulistnione pędy. Powinny być suszone w temp. pokojowej, w ciemnym miejscu.

Składniki czynne: olejek eteryczny, saponiny trójterpenowe, gorycze (triterpeny), antrachinony, żywice, garbniki.

Działanie lecznicze: żółciopędne, moczopędne, wykrztuśne, odtruwające wątrobę, rozkurczowe przy spastyczności mięśni gładkich. Zwiększające krzepliwość krwi, uspokajające. Reguluje wypróżnienia. W większych dawkach może nawet wywołać rozwolnienienie.

Wskazania: kamica żółciowa, dyskinezy dróg żółciowych, niedobór żółci, pomocniczo przy reflux; stany zapalne wątroby (wraz z rzepikiem i kocankami); zaflegmienie układu oddechowego, uporczywy kaszel z nieżytem gardła i jamy nosowej oraz oskrzeli. W medycynie ludowej przy krwawieniach wewnętrznych, nadmiernych krwawieniach miesiączkowych i krwotokach macicznych. W leczeniu hemoroidów.

Ukwap może być pomocny w leczeniu przewlekłych chorób wątroby i układu żółciowego. Wykazuje synergizm z karczochem, ostropestem, jastrzębcem, mniszkiem, cykorią, rzepikiem, kocanką, glistnikiem, dymnicą, mydlnicą, hyzopem, cząbrem, tymiankiem, macierzanką i omanem.

Napar – Infusum Antennariae: 1 łyżka surowca rozdrobnionego na szklankę wrzącej wody, parzyć pod przykryciem, pozostawić do naciągnięcia na pół godziny, po czym przecedzić. Pić małymi porcjami. Nie stosowano większych dawek w ciągu dnia jak 1 szklanka naparu. Przy stanach zalanych i infekcjach układu oddechowego warto do naparu dodać propolis, miód, sok malinowy. Dodatek glistnika dodatkowo złagodzi wyhamuje kaszel.

Dawek podanych nie zwiększać, bowiem roślina jest silna w działaniu i przedawkowana wywołuje zatrucia (podrażnienie układu moczowego i pokarmowego, nudności, wymioty, biegunka). Nie podawać dzieciom poniżej 6 roku życia. Ostrożnie u kobiet w ciąży (napar przyjmować łyżkami w razie nieżytu układu oddechowego, do 1/2 szklanki dziennie). Może być pomocny w rzucawce i konwulsjach u kobiet ciężarnych. Nie podawać kobietom karmiącym, bowiem saponiny i triterpeny przechodzą do mleka i wywołują działanie farmakologiczne u niemowląt