Rzepień pospolity – Xanthium strumarium Linne jako diureticum, sedativum et onkostaticum.

[kamilos]

W Polsce rodzaj rzepień – Xanthium jest reprezentowany przez 3 gatunki: rzepień pospolity – Xanthium strumarium Linne (niem. Kropf-Spitzklette, franc. Lampourde ordinaire, ital. Nappola minore), rzepień ciernisty (kolczasty) – Xanthium spinosum Linne (niem. Dornige-Spitzklette, fr. Lampourde epineuse, ital. Nappola spinosa) i rzepień włoski (brzegowy) – Xanthium italicum Moretti (niem. Italienische Spitzklette, fr. Lapourde d’Italie, ital. Nappola italiana).

Rodzaj rzepień – Xanthium należy do rodziny złożonych = astrowatych – Compositae (Asteraceae).

W ludowej medycynie Indii stosowany jest rzepień indyjski – Xanthium indicum König. Ziele działa napotnie, uspokajająco, przeciwobrzękowo, przeciwgorączkowo i pobudza wydzielanie śliny. Korzeń – jako środek gorzki, tonizujący, poprawiający trawienie i wspomagający leczenie raka. Owoce znalazły zastosowanie jako środek chłodzący i przeciwko wysypkom skórnym. Mazidło z korzenia na oleju  – do leczenia ran i nowotworów zewnętrznych (okłady, opatrunki).

W medycynie ludowej Chin używany jest owoc rzepienia syberyjskiego -  Xanthium sibiricum Patrin ex Widder (Xanthii Fructus, Cangerzi) w leczeniu zakażeń skórnych, bólu głowy, bólu stawów, kataru, wysypek skórnych. Dawka dzienna owoców (dotyczy surowca!, a nie przetworu) wynosi 3-10 g, standardowa 5 g; surowiec należy gotować 20 minut. Zatem przepisaną ilość surowca rozdrobnić, zalać, np. 1 szklanką wody, gotować 20 minut, podzielić na 2-3 porcje i wypić w ciągu dnia.

Wróćmy jednak do naszych krajowych gatunków Xanthium.

Rzepień kolczasty – Xanthium spinosum L. posiada nazwy synonimowe: rzepień ciernisty, rzep kolczasty, rupień ciernisty, czepiec kolczasty, czepica. Nazwy synonimowe dla rzepienia pospolitego – Xanthium strumarium L.: rzep pospolity, rupień pospolity, czepiec pospolity, czepica, zębownik.

 

 

Składniki aktywne rzepienia: fitosterole i ich glikozydy (beta- i gamma-sitosterol, strumarozyd, stigmasterol), xanthanol, isoxanthanol, octacosanol (alkohol alifatyczny o dużej aktywności farmakologicznej, 28-węglowy), fenolokwasy (kwas kawowy, kawoilochinowy, dikawoilochinowy, ferulowy, chinowy, chlorogenowy), flawonoidy, alkaloidy, garbniki, olejek eteryczny, seskwiterpeny (xanthumin – ksantumina; ksantatyna = deacetylxanthinin), glikozydy siarkowe: ksantostrumaryna (xanthostrumarin; niektórzy producenci ekstraktów z rzepienia standaryzują swoje produkty na zawartość tego związku!), atraktylozyd = atractyloside, karboksyatraktylozyd = carboxyatractyloside; hydrochinon, cholina, znaczne ilości związków jodu i siarki, kwasy trójterpenowe, ononina, formononetyna.

 

Octacosanol normalizuje poziom cholesterolu we krwi i podnosi wydolność fizyczną. Xanthostrumarin i ksantumina działają przeciwzapalnie, przeciwreumatycznie i przeciwnowotworowo. Ksantumina wywiera wpływ uspokajający.

Thiazinedione, 4-oxo-1(5), (13)-xanthatriene-12,8-olide i ksantumina działają fungistatycznie. Pochodne kwasy chinowego, kawowego, ferulowego i kawoilochinowego zapobiegają marskości i stłuszczeniu wątroby, wspomagają regenerację hepatocytów. Kwas ferulowy, chinowy, kawowy i chlorogenowy obniżają stężenie glukozy i lipidów we krwi oraz hamują rozwój wielu nowotworów, np. raka szyjki macicy, raka gruczołu krokowego. Związki hydrochinonowe odkażają drogi moczowe i jelita. Fitosterole zmniejszają obrzęk gruczołu krokowego i poprawiają mikcję. Działają również lipotropowo.

Atraktylozyd w większych dawkach jest toksyczny i szkodliwy. Należy do inhibitorów transportu elektronów w mitochondriach (łańcuch oddechowy). W rzepieniach jest mało tego związku, dlatego nie zakłóca procesu wewnątrzkomórkowego oddychania w istotny sposób, pod warunkiem stosowania dawek leczniczych przetworów z tych roślin.

Ksantanol i jego pochodne działają spazmolitycznie i przeciwpadaczkowo.

Właściwości fitofarmakologiczne: obniża poziom cholesterolu LDL, wzmaga diurezę (wpływ moczopędny), zwiększa ilość i strumień śliny (może wspomagać profilaktykę kamicy ślinianek), przeciwobrzękowe, przeciwkaszlowe, przeciwbólowe, uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy, przeciwlękowe, poprawiające sen, cytotoksyczne wobec komórek rakowych, szczególnie gruczolaków, przeciwzapalne, ochronne na miąższ wątroby i nerek, odkażające drogi moczowe (aktywny wobec Bacillus subtilis, Proteus vulgaris, gronkowca złocistego Staphylococcus aureus, ponadto wobec bielnika białego – Candida albicans, Candida neoformans, Aspergillus niger), hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi), przeciwcukrzycowe (hipoglikemiczne). Może hamować niektóre zmiany degeneracyjne i czynnościowe w przebiegu choroby Parkinsona, niedoczynność tarczycy z powodu niedoboru jodu.

Wskazania: choroby reumatyczne, bóle stawów i głowy, nadciśnienie, miażdżyca, cukrzyca, nowotwory, np. ślinianek, kamica ślinianek i moczowa, niewydolność, stłuszczenie i marskość wątroby oraz nerek, obrzęki limfatyczne, choroby gorączkowe, zakażenia skóry i układu moczowego, lęki, stany podniecenia nerwowego (emocjonalne), bezsenność, obniżona wydolność fizyczna, choroba Parkinsona; uporczywy kaszel i zaburzenia wentylacji płuc wskutek chronicznego kaszlu.

W leczeniu wspomagającym: czerniak, rak niedrobnokomórkowy płuc, rak jajnika, nowotwory wątroby, okrężnicy, piersi, jajnika i nerki.

Zewnętrznie: okłady z maści i mazidła olejowego (na oleju sezamowym, rokitnikowym lub lnianym) na rany, oparzenia, owrzodzenia, zmiany rakowe (preparaty do użytku zewnętrznego przyrządzać najlepiej na surowcu świeżym!).

Skuteczność i efektywność: roślina należy do silnych roślin leczniczych.

Przeciwwskazania: ciąża, laktacja.

Działania uboczne: przetwory mogą działać przeczyszczająco na niektóre osoby. Przedawkowane stają się trujące: arytmia serca, podrażnienie przewodu pokarmowego, uszkodzenie nerek i wątroby, nudności, oszołomienie.

Preparaty i dawkowanie:

Najefektywniej działają preparaty sporządzone na alkoholu, octanie etylu i winie.

Wyciąg na winie i etanolu – Extractum Xanthii: 1 część objętościową suchego, rozdrobnionego ziela kwitnącego i owocującego zalać 5 częściami wina czerwonego lub alkoholu etylowego 60-70%, odstawić na 1 miesiąc. Przefiltrować. Zażywać 3 razy dziennie po 5 ml przez 1-2 tygodnie. Kurację ponawiać co 2 miesiące lub co kwartał. Ponadto zewnętrznie, do przemywania i okładów.

Odwar – Decoctum Xanthii: 5 g rozdrobnionego i suchego ziela zwilżyć spirytusem, a po 5 minutach zalać wodą, doprowadzić na małym ogniu do zagotowania, potem gotować powoli 20 minut, odstawić na 30 minut, przecedzić. Podzielić na równe porcje i wypić w ciągu dnia. Można stosować do okładów i przemywania schorzałych miejsc na skórze.

Wyciąg na octanie etylu: 1 część suchego rozdrobnionego ziela zalać 3 częściami octanu etylu, odstawić na 1 tydzień, przecedzić. Stosować do wcierania w obolałe miejsca oraz do wyrobu maści 25% (na smalcu lub lanolinie lub maśle kakaowym), roztworów olejowych – na oleju lnianym, sezamowym, tranie lub oleju rokitnikowym (25%) pomocnych w leczeniu zakażonych ran i niektórych zmian nowotworowych.

 

żródło https://rozanski.li/2868/rzepien-pospolity-xanthium-strumarium-linne-jako-diureticum-sedativum-et-onkostaticum/

zdjęcia- grafika google