Różański - Kanianka – Cuscuta w praktycznej fitoterapii.

[DajanaG]

Kanianka – Cuscuta w praktycznej fitoterapii.

Kanianki (niem. Seide; fr. Cuscute; ital. Cuscuta, retorom. Saida) były wieloletnim przedmiotem moich badań. Obszerne opisy zamieściłem w swojej pracy doktorskiej. Kanianka europejska – Cuscuta europaea L. i macierzankowa – Cuscuta epithymum (L.) Murr. (rodzina kaniankowate – Cuscutaceae)  pasożytują niemal na każdym gatunku roślin uprawnych i dzikich (konopie, ziemniaki, len, chmiel, tymianek, macierzanka, trawy, koniczyna, lucerna, wyka, łubin) i zawsze powodują śmierć swoich żywicieli.

Kanianka europejska i macierzankowa obecnie rzadko stosowane są w ziołolecznictwie ludowym (Francja, Szwajcaria, Niemcy, Indie). W Polsce praktycznie nie znane jako zioło. Krzysztof Kluk (1739-1796) wspominał o działaniu przeczyszczającym kanianki pospolitej (europejskiej), następnie uczynili to B. Broda, J. Mowszowicz w swoich publikacjach.

Z przeglądu literatury zagranicznej (np. Fournier P., Leclerc H. 1947 r.; Perrot Ĕmile, Paris René 1974 r.) wynika, że ziele kanianki pospolitej i macierzankowej wywiera działanie łagodnie przeczyszczające, wiatropędne, żółciopędne, moczopędne, napotne, przeciwgorączkowe, uspokajające, przeciwszkorbutowe, pobudzające wydzielanie soku żołądkowego i jelitowego oraz zwiększające apetyt. Kanianki były stosowane w leczeniu anginy, szkorbutu, uporczywych zaparć, atonii jelit, chorób śledziony, wątroby i pęcherzyka żółciowego (kamica, żółtaczka, bóle), wścieklizny, depresji, apatii i bezsenności. Zewnętrznie zastosowane kanianki – pobudzają gojenie ran.
Z ziela sporządza się napar: 30-50 g na litr wody; doustnie należy przyjmować 2-3 filiżanki naparu w ciągu dnia.

Moje badania z lat 90. XX wieku nie dowiodły transferu metabolitów wtórnych z żywicieli do kanianki, z wyjątkiem sytuacji, gdy kanianka macierzankowa pasożytowała na koniczynie – wówczas wykryłem związki cyjanogenne w kaniance. Zatem skład chemiczny kanianek jest raczej stabilny (stały). Napisałem “raczej”, bowiem kanianki w zależności od gatunku żywiciela potrafiły zmieniać skład jakościowy materiałów zapasowych. Kanianka pospolita zawiera alkaloidy ergolinowe, kwas galusowy i flawonoidy. Kuskutyna (bergenina) jest glikozydem kwasu trójhydroksybenzoesowego i podobnie jak glikoproteiny działa immunomodulacyjnie:

Cuscutin – kuskutyna C₁₄H₁₆O₉

Z dawnych prac wynika, że ziele kanianki (Cuscuta europaeae, C. epithymum i C. reflexa) było stosowane w fitoterapii jako lek spazmolityczny, żółciopędny, przeczyszczający, wiatropędny, moczopędny,  pobudzający wydzielanie soków trawiennych i apetyt. Prawdopodobnie odziaływanie to jest wypadkową działania wielu różnych substancji flawonoidowych, laktonowych (kuskutalina) i kwasów fenolowych. Wyciągi ze świeżego ziela kanianki hamują podziały komórek tumorowych in vitro (Różański 2004-2005).

Nie tak dawno bo w latach 2000-2007 (np. badania Wang Z., Fang JN,, Ge DL, Li XY z 2000 r., badania Stanilova SA, Dobreva ZG, Slavov ES, Miteva LD z 2005 r.), opublikowano wyniki badań dowodzące, że frakcje glikoproteinowe zawarte w zielu kanianki (Cuscuta chinensis, Cuscuta europaea) mają zdolność stymulacji monocytów obwodowych, zwiększają proliferację limfocytów (T i B) i pobudzają wydzielanie przeciwciał. Działają zatem immunostymulująco.

Jeżeli nam chodzi o efekt immunomodulatorowy i przeciwnowotworowy kanianki, należy z jej ziela świeżego przygotować macerat wodny lub na roztworze fizjologicznym soli; jeśli o pozostałe działanie lecznicze: napar wg powyższego przepisu. Gorąca woda i alkohol unieczynniają glikoproteiny kanianek.

Kanianka – Cuscuta, Krosno, sierpień 2008 r.

Kanianka jest wykorzystywana w medycynie chińskiej, gatunek Cuscuta chinensis. Surowiec stanowi nasienie kanianki chińskiej – Semen Cuscutae (Tusizi). Działa na nerki, wątrobę i śledzionę. Zastosowanie: nasieniotok (spermatorrhoe), przedwczesna ejakulacja (przedwczesny wytrysk nasienia), impotencja, szum w uszach, częstomocz, mocz przerywany; bóle lędźwiowe, upławy białe, zatrzymanie moczu, chroniczne biegunki, utrata apetytu, poronienia, utrata ostrości widzenia, męty ciała szklistego (pływające męty w oku), zawroty głowy. Dawka 6-15 g dziennie, standardowo 10 g dziennie. Nasiona gotować 20 minut.